RAPORT REGULACYJNY - UWAGI WSTĘPNE

W ostatnich daniach trwa w Polsce ważna dyskusja dotycząca przyszłego miejsca zatrudnienia wspomaganego (ZW) w krajowym systemie prawnym. Środowisko organizacji działających w tym obszarze zostało zaktywizowane prezentacją w wielu miastach w Polsce rezultatów projektu: „Trener pracy jako sposób na zwiększenie zatrudnienia osób niepełnosprawnych”, którego liderem jest PFRON a organizacjami realizującymi są PFON, POPON i KARE z Irlandii. Jak pisze Dyrektor Wydziału Realizacji Programów PFRON Robert Pudło, celem projektu jest opracowanie i wdrożenie innowacyjnego produktu, obejmującego ujednolicone procedury naboru, szkolenia, monitorowania i zarządzania pracą trenera pracy. Ważnym działaniem realizowanym w ramach projektu jest również opracowanie założeń i rekomendacji do projektu zmian do „Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych”. Zmiana legislacyjna umożliwi zagwarantowanie finansowania Wytycznych dotyczących świadczenia usług przez trenera pracy na poziomie systemowym (Pismo przewodnie z dn. 10 marca 2015r.).

Znajdujemy się zatem w bardzo ważnym momencie określania przyszłości zatrudniania wspomaganego w Polsce.

Warto wobec tego przyjrzeć się szczegółowym zapisom proponowanych rozwiązań. Źródłem informacji jest Raport Regulacyjny opracowany przez kancelarię DZP na zamówienie PFRON. Raport ten został opublikowany na stronach PFRON 10 marca 2015, gdzie znalazła się informacjo o rozpoczęciu "konsultacji społecznych", których zakończenie przewidziano na 16 marca 2015 do g. 10.00 (sic!). Na skutek protestu wielu organizacji przedłużono "konsultacje" do 18 marca 2015r. Tak krótki czas dany na odniesienie się do poważnego tematu znalazł odzwierciedlenie w tytule tego artykułu oraz przełożył się na podanie tylko najważniejszych, oraz ograniczonych w swojej objętości komentarzy wielu specjalistów z różnych organizacji, które realizują ZW od wielu lat.

Należy podkreślić, że inicjatywa podjęta przez konsorcjum realizujące projekt zasługuje na wyrazy uznania, gdyż jest pierwszą tak szeroką próbą objęcia problemu funkcjonowania ZW w Polsce.

Dla wielu specjalistów i organizacji spośród przedstawionych w raporcie propozycji największe obawy budzi problem określenia grupy docelowej ZW, do której(...) powinny należeć wyłącznie osoby, które mają szczególne trudności w znalezieniu i utrzymaniu pracy i które bez kompleksowego wsparcia trenera pracy na pięciu etapach zatrudnienia wspomaganego, nie miałaby szans na podjęcie i utrzymania zatrudnienia. Należą do nich:

1. osoby z długotrwałą, chroniczną niepełnosprawnością o charakterze psychicznym;
2. osoby z niepełnosprawnością intelektualną;
3. osoby autystyczne;
4. osoby ze sprzężeniami (w tym osoby z mózgowym porażeniem dziecięcym, osoby głuchoniewidome itd.). 

Poniżej znajdują się uwagi do tego fragmentu reportu przesłane przez organizacje współtworzące PUZW:

- W cytowanym fragmencie występuje sprzeczność, gdyż z jednej strony definiuje się grupę docelową poprzez kryterium trudności w dostępie do otwartego rynku pracy, a z drugiej podaje się kryterium stopnia i rodzaju niepełnosprawności. Powstaje uzasadnione podejrzenie, że proponowane regulacje pozostają w sprzeczności z konwencją ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, z Kartą Osób Niepełnosprawnych oraz z Konstytucją RP. 

 - Z doświadczeń organizacji, które realizują ZW wynika, że wiele osób niepełnosprawnych z innymi, niż wymienione w raporcie rodzajami niepełnosprawności, przez długi okres nie mogło zaistnieć na rynku pracy przy wsparciu standardowymi metodami, natomiast w procesie ZW znalazło i utrzymuje satysfakcjonującą pracę na otwartym rynku pracy (np. osoby niewidome i słabowidzące, niesłyszące i słabosłyszące,  z niepełnosprawnością ruchową). Zawężenie grupy adresatów ZW na podstawie rodzaju niepełnosprawności może być dyskryminujące i niesprawiedliwe, niezgodne z doświadczeniami i standardami EUSE.

- Ważne jest, by w raporcie zawrzeć, jakie organizacje reprezentowali wymienieni eksperci. Z naszych doświadczeń wynika, że osoby niewidome potrzebują wsparcia na 5 etapach zatrudnienia wspomaganego. Oznacza to, że to nie rodzaj niepełnosprawności, ale zakres społecznego i zawodowego funkcjonowania osoby z niepełnosprawnością oraz jej indywidualne potrzeby powinny być decydujące w przyznaniu lub nie wsparcia trenera pracy. Takie są również doświadczenia organizacji międzynarodowych, realizujących tą usługę, m.in. brytyjskiej RNiB (Royal National Institute of Blind People)

(artykuł będzie kontynuowany)